Osmanlı Belgelerinde Ermeniler (1915-1920)

Meclis-i Vükelâ'nın Tehcir Kararı (Düşmanla işbirliği yapma, masum halkı katletme ve isyan çıkarma gibi zararlı hareketlerde bulunan Ermeniler'in Musul, Zor, Halep ve Suriye'nin bazı bölgelerine sevkleri için, Dahiliye Nezareti'nin 13 Mayıs (1)331 tarihli ve 270 numaralı tezkiresi üzerine , Meclis-i Vükelaca alınan tehcir kararı) 16 B 1333(30 Mayıs 1915) Sıra numarası:163 Meclis-i Vükelâ Müzâkeratına Mahsus Zabıtnâme Hülasâ-i me'âli Menâtık-ı harbiyyeye civâr mahallerde sâkin Ermenilerden bir kısmının hudûd-ı Osmaniyye'yi a'dâ-yı devlete karşu muhâfaza ile meşgul olan Ordu-yu Hümâyûn'un harekâtını ta'sîb ve rezâk ve mühimmât-ı askeriyye nakliyâtını işkâl ve düşman ile tevhîd-i âmâl ve ef'âl ve bi'l-hâssa supîf âd;âya iltihak ve memleket dahilinde kuvây-ı askeriyyeye ve ahâlî ma'sûmeye müsellahan ta'arruz ve şuhûr ve kasabât-ı Osmaniyye'ye tasallut ile katl ve nehb ü gârete ve düşman kuvâ-yı bahriyyesine erzâk tedârikiyle mevâki'i müstahkemeyi irâ'eye cüretleri bu gibi anâsır-ı ihtilâliyyenin sâha-i harekâtdan uzaklaştırılmasını ve usâta üssü'l-harekât ve melce' olan köylerin tahliyesini îcâb ederek bu bâbda ba'zı gûna icrâ'âta başlanıldığı ve mine'l-cümle Van,Bitlis,Erzurum vilâyâtıyla nefs-i Adana , nefs-i Sis ve nefs-i Mersin müstesnâ olmak üzere Adana, Mersin ,Kozan, Cebel-i Bereket livâları ve nefs-i Mar'aş müstesnâ olmak üzere Mar'aş sancağı ve Haleb vilâyetinin merkez kazâları müstesnâ olmak üzere İskenderun, Belen, Cisr-i şu'ûr ve Antakya kazâları kurâ ve kasabâtında sâkin Ermenilerin Vilâyât-ı cenûbiyyeye sevkine bi'l-ibtidâr Van vilâyetiyle hem-hûdûd olan kısm-ı şimâlîsi müstesnâ olmak üzere Musul vilâyetine ve Zor sancağına ve nefs-i Urfa müstesnâ olmak üzere Urfa sancağının kısm-ı cenûbiyyesine ve Haleb vilâyetinin şark ve şark-ı cenûbî kısmına ve Sûriye vilâyetinin kısm-ı şarkîsinde ta'yîn ve tahsis edilen mahallere nakl ve iskânına mübâşeret ve devâm edilmekte bulunduğu beyânıyla menfa'at-i esâsiyye-i devlete muvâfık telakki edilen bu cereyânın bir usul ve kâ'ide-i muttarideye rabtı lüzumuna ve bu bâbda ba'zı ifâdâta dâ'ir Dâhiliye Nezâreti'nin 13 Mayıs sene(1)331 târîhli ve 270 numaralı tezkiresi okundu. KARARI Fi'l-hakîka devletin muhâfaza-i mevcûdiyyet ve emniyyeti uğrunda tevâlî eden icrâ'ât ve ıslâhât-ı fedâkârîsi üzerine icrâ-i sû-i te'sîre sebep olan bu kabil harekât-ı mazarranın icrâ'ât-ı mü'essire ile imhâ ve izâlesi kat'iyyen muktezî ve nezâret-i müşârün-ileyhâca bu emrde ibtidâr olunan icrâ'âtdaki isâbet bedîhi olduğundan tezkire-i mezkûre'de dermiyân kılındığı üzere muharrerü'l-esâmî kurâ ve kasabâtda sâkin Ermeniler'den nakli îcâb edenlerin mahall-i mürettebe-i iskâniyyelerine müreffehen sevk ve îsâlleriyle güzergâhlarında te'mîn-i istirâhât ve muhâfaza-i cânve malları ve muvâsalâtlarında keyfiyeyyet-i îğvâlarıyla sûret-i kat'iyyede iskânlarına kadar "Muhâcirîn Tahsîsâtı"ndan i'âşeleri ve ahvâl-i sâbıka-i mâliyye ve itisâdiyyeleri nisbetinde kendilerine emlâk ve arâzi tevzî'i ve içlerinden muhtâc olanlara taraf-ı hükûmetden mesâikininşâsı ve zurrâ ve muhtâcîn-i erbâb-ı san'ata tohumluk ve âlât ve edevât tevzî'i ve terk ettikleri memlekette kalan emvâl ve eşyâlerının veyâhûd kıymetlerinin kendilerine suver-i münâsibe ile i'âdesi ve tahliye edilen köylere muhâcir ve aşâ'ir iskânıyla emlâk ve arâzînin kıymeti takdir edilerek kendilerine tevzî'i ve tahliye edilen şuhûr ve kasabâtda ka'in olup nakledilen ahâlîye â'id emvâl-i gayr-i menkûlenin tahrîr ve tesbît-i cins ve kıymet ve mikdârından sonra mûhâcirîne tevz'î ve muhâcirînin ihtisâs ve iştigâlleri hâricinde kalacak zeytunluk,dutluk,bağ ve portakallıklarla dükkân,hân, fabrika ve depo gibi akârâtın bi'l-mzâyede bey' veyâhûd îcârı ile bedelât-ı bâliğasının kendilerine i'tâ edilmek üzere ashâbı nâmına emâneten mâl sandıklarına tevdî'ive mu'âmelet ve icrâ'ât-ı mesrüdenin ifâsı zımnında vukû bulacak sarfiyâtın"Muhâcirin Tahsisâtı"ndan tesviyesi zımnında nezâret-i müşârün -ileyhâca tanzîm edilmiş olan tâ'limâtnâmenin bitemâmihâ tatbîk-i ahkâmıyla emvâl-i metrûkenin te'min-i muhâfaza ve 'idaresi ve mu'âmelât-ı umûmiyye-i iskânniyyenin tesrî ve tanzîmî ve tedkîk ve teftîşi ve bu husûsda ta'lîmâtnâme ahkâmı ve nezâret-i müşârun-ileyhâdan ahz ve telakki edilecek evâmîr dâ'iresinde mukarrerât ittihâz ve tatbîki ve tâlî komisyonlar teşkili ile ma'âşlı memûr istihdâmı vazife ve salâîyyetlerini hâ'iz olmak ve doğrudan doğruya Dâhiliye Nezâreti'ne merbût bulunmak ve bir re'îsi ile biri me'mûrîn-i dâhiliyyeden ve diğeri me'mûrîn-i mâliyyeden intihâb ve ta'yîn edilecek iki a'zâdan terreküb etmek üzere komisyonlar teşkîl edilerek mahallerde mezkûr ta'l'imâtnâmenin vâlîler tarafından icrâ-yı ahkâmı tensîb edilmiş olduğunun cevâben nezâret-i müşârün-ileyhâya tebliği ve devâ'îr-'i müte'allikaya ma'lûmât i'tâsı tezekkür kılındığı, 17 Mayıs 1331



Kaynak: